حیرت‌زا‌‌‌ترین بحران تمدن مادی/ سه شالکه اصلی معنویت‌های نوظهور/ درمان «عرفان حلقه» طلسم و جن‌گیری است

کنار گذاشتن دین و معنویت در جوامع غربی همیشه با واکنش‌‏هایی در راستای معنویت‏‌گرایی همراه بوده است، جنبش‏‌های معنوی در طول قرن ۱۸ تا ۲۰ پدید آمدند. اما در دهه‌های اخیر کانون‏‌های تفکر تمدن غرب متوجه شدند که چاره‌‏ای غیر از بازگشت استرتژیک به معنویت ندارند و بدون پاسخ به نیازهای معنوی بشر مشروعیت خود را از دست خواهند داد. گردانندگان سرمایه‌دار تمدن غرب مشغول اندیشه‌ورزی برای یافتن راه‌حل‌هایی در این زمینه بودند که پیروزی انقلاب اسلامی ایران، زنگ خطر دیگری را برای آنان به صدا درآورد.

*حیرت‌زا‌‌‌ترین بحران بر پیکره تمدن مادی

حجت‌الاسلام رسول حسن‌زاده پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی درباره منشاء وجود کانون‌های تفکر و مراکز آینده‌پژوهی در گفتگویی که با مجله عصر اندیشه داشته، ابراز می‌دارد: اساساً فلسفه وجود کانون‌های تفکر و مراکز آینده‌پژوهی وابسته به ابرقدرت‌ها این بوده است که بحران‌های پیش‌رو را پیش‌بینی کنند و برای برون رفت از آن‌ها راهبرد ارائه دهند. در میان همه بحران‌هایی که انسان امروز را به چالش می‌برد، شاید بحران معنویت، ریشه‌ای‌ترین و رنج‌آورترین و حیرت‌زا‌‌‌ترین بحرانی است که تازیانه‌های خود را بر پیکر تمدن مادی و معنویت‌گریز مدرن می‌نوازد.

وی با اشاره به اینکه قدرتمندان اجازه نخواهند داد که الگوهای رقیب برای پاسخ به نیاز معنوی انسان معاصر رواج پیدا کند، می‌افزاید: توفیق سردمداران تمدن غربی نسبت به مدیریت مسأله دین و معنویت را شاید بتوان در رشد روزبه روز فرقه‌های معنوی مشاهده کرد. اما انگیزه­بخش آنان برای فرقه‌سازی‌ها، دستاوردی بود که در صورت موفقیت در این مسأله نصیب آنان می شد. چرا که موفقیت در این امر نه تنها می تواند آنان را بر شورش بشریت علیه نظام ناعادلانه کنونی فائق آورد، بلکه مشروعیتی مقدس را برای نظام سلطه به همراه خواهد داشت.

با این وجود اولین گامی که اتفاق افتاد بازتعریفی از معنویت مبتنی بر ارزش‌های سرمایه‌داری بود که بر اساس آن گفتمان‌سازی و پیوند این مفهوم با ساحت‌های مختلف زندگی بشری اعم از ساحت‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شکل گرفت.

*معنویت‌های نوظهور مبتنی بر سکولاریسم، اومانیسم و لیبرالیسم هستند

حجت‌الاسلام حسن‌زاده با تأکید بر اینکه مفهوم معنویت توانست ساحت‌های فروریخته تمدنی غرب را بازسازی کند، به بیان چرایی ایجاد فرقه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: توسعه مفهوم معنویت علاوه بر تأیید ارزش‌های لیبرالیستی فرصت مناسبی را برای احیاء اُکالت‌ها و تفکرات پاگنیستی و رازوارزانه ایجاد کرد تا حدی که ادیان سازمان‌مند در کنار فرقه‌ها تحت چتر مفهوم معنویت مرز میان دین‌داری و بی‌دینی از بین برود. بنابراین اگر بخواهیم نیم نگاهی به شاکله جنبش‌های معنوی نوین داشته باشیم معمولاً تلفیقی میان تفکرات هزاران سال پیش شرقی و تفکر صدها سال پیش غربی است، با توجه به اینکه در این تلفیق‌ها، مبانی تمدن غرب به عنوان چارچوب اصلی اتخاذ شده و قرائت‌های نوظهور از معنویت شرقی در این چارچوب بازتولید شده است، معمولاً معنویت‌های نوظهور مبتنی بر سکولاریسم، اومانیسم و لیبرالیسم هستند و با شاخص‌های حیات دنیوی غرب تطبیق پیدا می کنند.

*دسته‌بندی جدید از نحله‌های انحرافی

حجت‌الاسلام والمسلمین حمزه شریفی‌دوست یکی از کارشناس‌های عرفان‌های نوپدید هم با اشاره به اینکه امروزه در ایران تعداد زیادی از جریان‌های معنوی عمدتاً وارداتی و پاره‌ای هم بومی و داخلی هستند، بیان می‌دارد: تاکنون اسامی مختلفی برای نامگذاری این جریان‌ها انتخاب شده است؛ در مجامع آکادمیک و مراکز پژوهشی نام‌هایی نظیر جنبش‌های دینی نوین و ادیان سکولار کاربرد دارد. در جمع‌های عمومی‌تر نام‌هایی چون عرفان‏های نوظهور، معنویت های جدید و یا نحله های انحرافی بر سر زبان‌هاست. این جریان‌ها از منظرهای مختلف قابل دسته‌بندی هستند که دسته‌بندی جدید، جهت‌گیری کلی هر گروه را در سلوک عملی روشن می‌کند. به عبارت دیگر مبنای این دسته‌بندی، رفتار و هدف رفتاری است، بنابراین معنویت‌های نوظهور از منظر رویکرد رفتاری و جهت‌گیری عملی در هفت عنوان آیین‏‌های روان شناختی، هنر‏های انرژیایی، آیین‏‌های جادومدار، آیین‏‌های جنسی، آیین‏‌های درمانی، آیین‌های رؤیامحور، آیین‏‌های ورزشی قابل دسته‌بندی هستند.

*دو جریان عرفان‌های درمانگرا در کشور!

وی با بیان اینکه در میان عرفان‌های درمانگرا دو جریان بیشترین گسترش را داشته و صد البته بیشترین آسیب هم مربوط به همین دو جریان بوده است که اول جریان عرفان حلقه (کیهانی) است و دوم جریان انجمن‌های دوازده قدمی است، می‌افزاید: عرفان حلقه یکی از چالشی‌ترین روش‌های درمان در کشور بوده است. این جریان نه عرفانش از طرف علمای حوزه تأیید شده است و نه درمانش از طرف مراکز آکادمیک. سال‌هاست که طرفداران عرفان حلقه ادعا می‌کنند روش‌ درمانی‌شان علمی است، در حالی که مراکز تحقیقاتی وزارت بهداشت نه متدلوژی عرفان حلقه را علمی می‌دانند و نه اثربخشی درمانش را تأیید می‌کنند. از سوی دیگر افراد فراوانی به مرور از این جریان جدا شده و با گارد اعتراض، جنبش نجات یافته‌های از حلقه را تشکیل دادند و به عنوان آسیب دیده حلقه، به جرگه شاکیان خصوصی رهبر حلقه (محمدعلی طاهری) پیوستند.

حجت‌الاسلام شریفی دوست به برخی آسیب‌هایی که متوجه اعضای این فرقه شده است، اشاره می‌کند و می گوید: این افراد از ورود موجودات عجیب و غریب به زندگی خود و آلودگی به جنیان سخن می‌گویند و مدل درمانی حلقه را جن‌گیری مدرن (با مخفی شدن پشت واژگان جدید و آکادمیک) می‌دانند. به گفته این افراد آنچه عرفان حلقه نامش را برون‌ریزی نهاده است، نه تنها بیرون انداختن ارواح و کالبد ذهنی نیست، که خودش درون‌ریزی یعنی وارد کردن جنیان و اوهام در زندگی و ذهن افراد است. کار به جایی رسید که برخی از پایه‌گذاران عرفان حلقه، از این جریان برائت جسته و آن را فرقه‌ای خطرناک خواندند.

*درمان «عرفان حلقه» طلسم و جن‌گیری است

وی ادامه می‌دهد: «عرفان حلقه» فرقه‌ای است که کارش سرکیسه کردن مردم است و درمانش هم طلسم و جن‌گیری. این جریان هم‌اکنون فعالیتش ممنوع و غیرقانونی اعلام شده و پایه‌گذارش هم چندسالی است به جرم مداخلات درمانی غیر مجاز و کسب اموال نامشروع در زندان به سر می‌برد. البته بسیاری از نیروهای اصلی حلقه در خارج از کشور از جمله امریکا و انگلیس به سر برده و شبکه‌های ضد انقلاب تاکنون برنامه‌های زیادی را برای حمایت از طاهری و عرفان حلقه پخش کرده‌اند.

بنابراین باید توجه داشت که اشاعه جنبش‌های معنوی-در حقیقت سازمان‌های سیاسی هستند- با مطالعه، تدبیر و پیش‌بینی به بهانه تغییر تمدنی مبتنی بر حذف دین بوده است که سردمداران نظم نوین جهانی در راستای آن، درصدد تسلط دوباره بر جهان هستند. بنابراین ترویج و تأسیس چنین فرقه‌هایی مانند عرفان حلقه در کشور ما هم با این هدف صورت پذیرفتهاست.

با این وجود حقیقت‌جویان جهان به خوبی می‌دانند غرب منجلاب دیگری را برای بشریت فراهم آورده است. بنابراین تنها راه مقابله با این جریان‌ها تأکید بر آموزه‌های اسلامی در سطح ملی با رویکرد پیش‌دستانه به تحقق تمدن نوین اسلامی است.

فارس